Menu główne:
nowrotek zdzisław
Zarzecze, 800 lat
teksty, reportaże
Zarzecze, wieś niezwykła. 800 lat istnienia! W 2023 roku będzie obchodzić swój znakomity jubileusz.
Aby upływający czas nie zaćmił blasku jego świetnej przeszłości, opracowano ten tekst.
Miejsce, którego nie ma
Wspomnienie Zarzecza,
wsi niezwykłej
Goczałkowickie jezioro połyskuje błękitem fal od ponad pół wieku. Więc od niedawna. A w jego głębinach schowane są tajemnice tysięcy ludzi niegdyś tam mieszkających, ich życiowe historie, materialny dorobek, pasje, niebanalna kultura oraz mowa. Mało kto dziś pamięta, że na miejscu zapory rozpościerała się kiedyś jedna z najstarszych, zarazem najlepiej zagospodarowanych miejscowości regionu - Zarzecze. O mieszkańcach tej wioski od zawsze krążyły "legendy". O ich gospodarności, pracowitości, hardości, solidarności, miłości do swej ziemi, poczuciu dumy, religijności, ale także o specyficznym humorze i temperamencie. Potrafili bawić się na cotygodniowych hucznych "muzykach" w licznych, bo aż ośmiu (!) gospodach. I oczywiście ten ich język! Jedyny, niepowtarzalny, który sam w sobie był zabytkiem. Sąsiedzi ich przedrzeźniali: Muzykantów bało siedam, a jany jedan bambnowoł. Odnosili się w ten sposób do ich dziwnej mowy, a także muzykalności.
PISZEMY I CZYTAMY PO ZARZECKU
Próba zapisu zarzeckiej mowy
Kto choć raz miał okazję usłyszeć język zarzeczan, łatwo zauważył, że wyróżnia się spośród innych dźwięcznym brzmieniem i archaicznym słownictwem. Prezentowane niżej opowiadania o zagadkowych tytułach Żań gansi oraz Osieroceni stanowią próbę jego fragmentarycznego utrwalenia. Żań gansi Zostało przygotowane w wersji uproszczonej oraz dwóch wersjach profesjonalnych. Są to opowiadania identyczne w treści, lecz różniące się sposobem zapisu. Pierwszy wariant wykorzystuje wyłącznie polski alfabet, pozostałe zostały zapisane wg międzynarodowej transkrypcji IPA oraz w wariancie używanym przez językoznawców.
Tekst Żań gansi, mimo, iż zaledwie kilkustronicowy, jest najobszerniejszym tekstem prozy z dotychczas napisanych w zarzeckiej mowie. Trudno w to uwierzyć. Posiada charakterystyczną strukturę oraz niemały zasób specyficznych słów, a rozmiar znajdującego się pod tekstem słowniczka sam mówi za siebie.
Czytając pamiętaj, że język ten zna jeszcze tylko garstka osób w chybskim sołectwie Zarzecze oraz rozproszonej w 70 miejscowościach diasporze.
